Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebe

Kurumsal sosyal sorumluluk işletmelerin etik, hukuki (yasal), ekonomik ve gönüllü olarak yürüttüğü proje ve işlerde yerine getirmesi gereken sorumluluklarının sınırlarını belirlemektedir. İlk olarak 17. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan kurumsal sosyal sorumluluk kavramı işletmelerin kar elde ederken topluma da artı değerler katmasını amaçlamaktadır. Özellikle sanayi devriminde itibaren çocuk ve kadınların çok kötü şartlarda çalışma hayatına girmeleri sonrasında birinci dünya savaşı ile toplumsal sorunlar hızla artmıştır. Bu durumun giderilmesinde sadece yerel ve devlet yönetimlerinin tek başlarına tüm ağırlığı kaldıramamaktaydı.

Burada işletmelerinde bu ağırlığın altına girmeleri zorunlu hale gelmiştir. Çalışanların düşen verimliliği ve toplum içinde yaşadıkları sorunların çalışma hayatlarına yansıması da bu süreci hızlandırmıştır. 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren sıkça incelenen kurumsal sosyal sorumluluk, gerek akademik çalışmalarda gerekse iş dünyasında önemli bir yer teşkil etmektedir.

Muhasebe biliminin tanımı incelendiğinde; “işletme içi ve dışı olaylar sebebi ile işletmenin gelir ve giderleri ile sahip olduğu varlık ve kaynaklarında meydana gelen, tamamı veya bir kısmı mali niteliğe sahip işlemlere ait bilgileri kaydeden, sınıflandıran ve anlamlı bir biçimde özetleyerek, varılan sonuçları yorumlayan ve böylece işletme ile ilgili çıkar gruplarına, amaçlarına uygun yararlı bilgileri sağlayan bilimdir” (Sürmen, 2013: 9). Bu tanım ışığında işletmelerde muhasebe departmanı toplumu bilgilendirme, gerektiğinde hesap verebilme, işlemlerde şeffaflık ve güvenilir olmak gibi temel ilke ve kurallar bakımından kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ile yoğun bir ilişki içindedir.

İşletmelerde muhasebe departmanı, sadece belli bir kişi, grup ya da kuruma karşı değil, tüm çıkar gruplarının menfaatlerini dikkate alacak şekilde tam, zamanında, gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst bir yaklaşımla raporlama yapmalıdır. Bu sayede işletmenin ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklarına, dolayısıyla sosyal sorumluluk başlığı altında yer alan tüm adımlara katkıda bulunmaktadır. Bu kapsamda işletmelerde muhasebe birimlerinin başta yukarıda bahsettiğimiz 4 başlık (toplumu bilgilendirme, gerektiğinde hesap verebilme, işlemlerde şeffaflık ve güvenilir) olmak üzere tüm işlemlerinde toplumun çıkarlarını ön planda tutmalı ve toplumun yararını işletmenin yararlarına tercih etmelidir. Yapılan işlemlerin raporlanması ve sunulmasında muhasebe kilit bir rol üstlenmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk ve muhasebenin sosyal sorumluluğu ilişkisini Şekil 1 ile ifade etmek mümkündür (Daştan, Bellikli, 2015);

Şekil-1: Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebe Mesleğinin Sosyal Sorumluluğu İlişkisi