Emeklilik Sonrası Kariyer Planlama

Birçok insan hayatı boyunca uzun ve yorucu iş temposunda çalışmakta ve hayallerini emekliliğe bırakmadır. İş hayatı bitip emeklilik başladığında ise bir kriz dönemi oluşmakta ve insanlar kendilerini boşlukta hissetmektedirler. Yoğun iş temposunun getirdiği alışkanlıklar bırakılmış ve çok daha durgun bir hayata geçiş yapılmıştır. Bu yeni hayatta emekliler zor bir adaptasyon sürecinden geçiyor ve çevrelerindeki insanlar tarafından tam olarak algılanmıyorlar. Bu durumda belli çatışmaları kendiliğinden ortaya çıkarıyor. Bu çatışma ortamı çözülmezse emekli insanlar hayattan yavaşça çekiliyor ve yılların getirdiği tecrübe ve deneyim bir anda pasif hale geçiyor. Burada bir nevi tükenmişlik sendromu ortaya çıkıyor.

Yapılan literatür çalışmalarında da yurt dışında bu konu üzerine bir çok çalışma görmek mümkündür. Nitekim Donald SUPER’de yaşam evrelerini 5’e ayırıyor ve 65 yaş ve sonrasını “çekilme dönemi” olarak nitelendirmektedir. Bu evrede bireylerin çalışma tempolarının ve fiziksel aktivitelerinin düştüğünü, zihinsel potansiyellerinin ve bilgilerinin ise arttığını belirtmiştir. Tabi ki bu durum genel bir durumdur. Ayrıca Super bu dönemde yer alan bireylerin diğer 4 dönemin özelliklerini de sergileyecekleri küçük ve orta ölçekli zamanlar olduğunu belirtmektedir. Yani emeklilik yaşındaki insanlarında öğrenciler gibi yeni şeyleri keşfetmek isteyebileceğini söylemektedir. Super ayrıca 60 yaşların sonuna gelen insanların iş konusundaki değerlerinin değiştiğinden ve önceliklerin işten, aile ve sosyal yaşama döndüğünden bahseder.

Kırsallarda yaşayan ve tarım sektöründe çalışan bireylerde bir emeklilik durumu olmadığı için bir kriz durumu oluşmamakta ve hayatları normal akısında devam etmektedir. Fakat günümüzde kentlerde yaşayan insan sayısı artmakta ve bu durum sonucunda her yıl sayıları hızla artan emekli insanlar topluluğu oluşmaktadır. Bu insanların emeklilik sonrası girdikleri çatışma ortamları ve sonrasında gelen tükenmişlik hissini engellemeli ve bu insanları tekrar hayata kazandırmalıyız. Yılların getirdiği bilgi ve deneyimin bir anda ortadan kaybolmasını engellemeli ve bunların yeni kuşaklara aktarımını saplayacak projeler geliştirmeliyiz. Çünkü yaşlılık dönemi insanların zihinsel aktivitelerinin en yüksek, fiziksel aktivitelerin ise en düşük olduğu dönemdir. Bu dönemdeki bireylerin zihinsel aktiviteleri ile genç bireylerin fiziksel güçlerini bir araya getirebilirsek oluşacak sinerji ile bir çok sorunu çok daha kolay ve hızlı bir şekilde ortadan kaldırabiliriz.

Peki, bu birlikteliği nasıl sağlayabiliriz? Bunun için birçok proje oluşturulabilir. Örneğin günümüzde yapılan birçok sosyal sorumluluk projesinde gönüllü olarak çalışan binlerce genç var. Bu projelerde sektörde yıllarca çalışmış ve birçok olayı deneyimlemiş yaşlılarımızı bir danışman veya akıl hocası olarak kullanabiliriz. Bu sayede hem çözüme ve sonuca çok daha hızlı ulaşırız hem de yılların deneyim ve tecrübelerini gençlerin tek başlarına keşfetmesinin önüne geçerek nesiller arası bir bilgi aktarımı sağlamış oluruz. Bu konuda ülkemizin en güzel örneklerinden birini TEMA Vakfı başkanı Hayrettin KARACA Bey oluşturmaktadır. Kendisi yılların tecrübesi ve deneyimi ile Tema Vakfında birçok güzel proje oluştururken etrafındaki genç nesilde bu projeleri birer birer hayata geçiriyor ve ülkemize doğa konusunda çok ciddi katkılar sağlıyor.

Bu noktada yapılabilecek diğer bir önemli adım ise yaşlı insanlarımıza düşünce kuruluşlarında verilecek görevlerdir. Özellikle ileride kendilerini önemli noktalarda görmek isteyen ve bunun için çabalayan gençlerle, hayatlarında bunu zaten başarmış ve iyi bir kariyere sahip insanlar bir araya getirerek bir tecrübe transferi yapılabilir. Özel sektörde çalışacak gençler emekli olmuş veya hala sektörde çalışmaya devam eden 50 yaş üzerin insanlarla bir araya getirilerek sektörde yaşanılan zorluklar ve bunların nasıl asılabileceği hem sözel hem de uygulamalı olarak gençlerimize öğretilebilir. Bu sayede ilerde çok daha güçlü ve çok daha dinamik firmalarımız oluşturulabilir ve ülkemizdeki sanayi gücü artırılabilir.

Günümüzde pek çok ünlü iş adamının bunun için gayret gösterdiği ve bazı atılgan gençleri yanlarına alarak yetiştirdiklerini gazete ve dergilerde okumaktayız. Bu durumun daha geniş kitlelere ulaşması adına gerek eğitim ve öğretim merkezlerince gerek sektördeki firmalarca gerekse sivil toplum kuruluşlarında değişik projeler ortaya konulabilir. Aynı şekilde devlet kademelerinde kullanılacak ve ileride önemli görevlere atanabilecek bireyler içinde bu sistem kullanılabilir. Nitekim bunu tarihimizde hem lala-şehzade eğitimde hem de ahilik teşkilatı içerisindeki usta-çırak ilişkisinde görmekteyiz.

            Emeklilerimize yönelik üretilecek projeler tabi ki sadece gençlere tecrübe aktarımı üzerine olmak zorunda değil. Günümüzde de kısmen uygulana şekli ile yaşlılarımızın hobi alanları ve merak alanlarına yönelik uygulama ve atölye çalışmaları da yapılmalıdır. Bu sayede ilerleyen yaşları ve düşen fiziksel aktivitelerine rağmen engin tecrübe ve zihinsel aktiviteleri ile yeni ürünler ortaya koymaları sağlanabilir. Günümüzde yapılan çalışmalar üretim ve yeni ürünler ortaya koymaktan uzak durumdalar. Özellikle birçoğu belediyeler tarafından yürütülen bu tarz programlarda çalışma ortamları çok kalabalık ve/veya çalışma şartları elverişsiz olabiliyor. Bu durumun önüne geçebilmek adına belediyeler gibi STK’ların ve diğer temsilcilerinde devreye girmesi gerekmektedir. Bu sayede yıllarca emeklilikte yapmayı hayal ettikleri iş ve/veya sanatlarla emeklilerimiz bir araya getirilmiş olacaktır. Bu durum hem yaşlılarımızın hem de toplumumuzun huzur ve mutluluğunu artıracaktır. Unutmayalım ki yaşlılarımızı hayata katabildiğimiz ölçüde geçmişteki hataları tekrarlamayacak ve daha başarılı bir topluluk haline geleceğiz.